18 lipca rosyjska agencja prasowa TASS poinformowała, że dyrektor generalny państwowego koncernu Rostiech Siergiej Czemiezow złożył rządowi tureckiemu oficjalną propozycję sprzedaży samolotów wielozadaniowych Su-35S (w kodzie NATO Flanker-E). Stwierdził, że jeżeli Ankara wyrazi zainteresowanie, koncern jest gotowy natychmiast rozpocząć negocjacje dotyczące warunków dostaw. Deklaracja nastąpiła w dzień po decyzji administracji Białego Domu o wykluczeniu Turcji z programu F-35 Joint Strike Fighter i wpisuje się w groźbę tureckiego ministra spraw zagranicznych Mevlüta Çavuşoğlu o możliwości złożenia zamówienia na nowe samoloty poza USA, w tym w Rosji (Turcja poza programem F-35, 2019-07-18).

W stosunku do swojego pierwowzoru czyli Su-27P/S, Su-35S charakteryzuje się powiększonymi skrzydłami, usterzeniem i wlotami powietrza, a także zmniejszonym przekrojem odbicia radarowego. Napęd stanowią dwa silniki turbowentylatorowe dwuprzepływowe Saturn Liulka AŁ-37F (117S) z niezależnymi dyszami o wektorowanym ciągu i wydłużonym resursie. Radar N035 Irbis-E wyposażony w antenę z pasywnym skanowaniem fazowym, zdolny jest do śledzenia 30 celów powietrznych i zwalczania 8 jednocześnie lub śledzenia do 4 celów naziemnych bez przerywania skanowania przestrzeni powietrznej. / Zdjęcie: Zjednoczona Korporacja Lotnicza OAK

W stosunku do swojego pierwowzoru czyli Su-27P/S, Su-35S charakteryzuje się powiększonymi skrzydłami, usterzeniem i wlotami powietrza, a także zmniejszonym przekrojem odbicia radarowego. Napęd stanowią dwa silniki turbowentylatorowe dwuprzepływowe Saturn Liulka AŁ-37F (117S) z niezależnymi dyszami o wektorowanym ciągu i wydłużonym resursie. Radar N035 Irbis-E wyposażony w antenę z pasywnym skanowaniem fazowym, zdolny jest do śledzenia 30 celów powietrznych i zwalczania 8 jednocześnie lub śledzenia do 4 celów naziemnych bez przerywania skanowania przestrzeni powietrznej. / Zdjęcie: Zjednoczona Korporacja Lotnicza OAK

Wcześniej, w maju gdy rząd turecki otrzymał ultimatum amerykańskie, ale miał jeszcze szansę na pełnoprawny powrót do programu F-35, Czemiezow proponował zakup nowocześniejszych Su-57 (o eksportowym oznaczeniu Su-57E) oraz także udział w produkcji zestawów obrony powietrznej nowej generacji S-500 Promietiej/Triumfator-M.

Deklarację podchwyciły media tureckie, które wskazywały, że zakup nawet ograniczonej liczby Su-57 pozwoli na rozwój własnych technologii i rozwiązanie problemów technologicznych związanych z rodzimym programem samolotu nowej generacji TF-X (Turkish Fighter – Experimental). Wskazywano też, że w przypadku niepowodzenia zakupu Su-57, alternatywną mogą być właśnie Su-35 (według rosyjskiej nomenklatury są samolotami generacji 4++). Dziennikarze wskazywali również na chiński J-35 (wcześniej znany jako J-31), ale samolot 5. generacji nadal znajduje się we wczesnej fazie rozwojowej (SIAE 2019: Makieta TF-X, 2019-06-18).

27 czerwca pojawiła się informacja, że Rosja zaoferowała Chinom sprzedaż kolejnej partii samolotów Su-35S, po tym jak zakończono dostawy 24 z nich za równowartość 2,5 mln USD (9,47 mld zł). Z kolei na początku miesiąca minister obrony Indonezji Ryamizard Ryacudu poinformował, że dostawy 11 zamówionych samolotów tego typu za 1,14 mld USD (4,32 mld zł) powinny rozpocząć się jeszcze w 2019. W marcu poinformowano o zamówieniu 24 Su-35S przez Egipt za około 2 mld USD (7,58 mld zł). Turcja byłaby zatem trzecim użytkownikiem eksportowym (Egipt zamówił Su-35S, 2019-03-19, Gotowość operacyjna chińskich Su-35S, 2018-04-30).

Siły Powietrzno-Kosmiczne Rosji (WKS) do grudnia 2018 odebrały 78 Su-35S, natomiast wcześniej w styczniu 2016 sfinalizowano zakup drugiej partii liczącej 98 samolotów. W umowie przewidziano dostawy 10 egzemplarzy rocznie, co oznacza, iż realizacja zamówienia zakończy się do 2026.

Analiza
Wycofanie oferty sprzedaży Su-57 można wiązać z zamówieniem przez Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej 76 samolotów tego typu z dostawami do 2028. Wcześniej, gdy resort obrony deklarował zakup jedynie partii 15 egzemplarzy, istniało zagrożenie zamknięcia linii produkcyjnej w dalszej kolejności.

Dlatego Rosja proponowała Su-57 nie tylko Indiom, które w 2018 wycofały się ze wspólnego programu FGFA (Fifth Generation Fighter Aircraft), ale także Chinom, dzięki którym istniałaby szansa na przeczekanie kryzysu w rodzimych siłach zbrojnych. Teraz, prawdopodobnie uznano, że zamówienie krajowe jest priorytetem.

Warto też zauważyć, że zgoda Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Handlu Federacji Rosyjskiej na eksport Su-57, wydana jeszcze w marcu, nadal czeka na kontrasygnatę prezydenta Władimira Putina. Z kolei moce produkcyjne Zjednoczeniu Przemysłu Lotniczego im. J. Gagarina (KnAAPO) w przypadku Su-35S wynoszą około 20 samolotów rocznie (Armia2019: Rosyjskie zamówienia lotnicze, 2019-07-01, Indie wycofują się z programu FGFA, 2018-04-22).

Ewentualne zamówienie partii Su-35S pozwoli Turcji na wycofanie 49 samolotów myśliwsko-bombowych F-4E Phantom II. Zmodernizowany wariant Terminator 2020 miał umożliwić płynne przejście na samoloty nowej generacji w latach 2020. Ankara będzie mogła również wycofać część z około 245 F-16C/D Block 30/40/50, do których jak się okazało skupowano w ostatnim czasie części zamienne w obawie przed amerykańskimi sankcjami (Eksploatacja tureckich F-16 zagrożona?, 2019-07-04).