15 września podczas wirtualnej konferencji Air, Space & Cyber Conference 2020 stowarzyszenia Air Force Association (ASA) zastępca sekretarza amerykańskich wojsk lotniczych ds. zakupów, technologii i logistyki, dr Will Roper, poinformował o oblocie demonstratora technologii samolotu wielozadaniowego 6. generacji, opracowywanego w ramach programu NGAD (Next Generation Air Dominance).

W ciągu ostatnich 50 lat liczba amerykańskich przedsiębiorstw zdolnych do budowy samolotu bojowego skurczyła się z dziesięciu do trzech, a harmonogramy poszczególnych programów wydłużyły się z kilku do kilkudziesięciu lat. W związku z tym każdy następny taki program o wartości co najmniej kilkudziesięciu mld USD może być kwestią egzystencjalną dla tych spółek. / Grafika: Lockheed Martin

W ciągu ostatnich 50 lat liczba amerykańskich przedsiębiorstw zdolnych do budowy samolotu bojowego skurczyła się z dziesięciu do trzech, a harmonogramy poszczególnych programów wydłużyły się z kilku do kilkudziesięciu lat. W związku z tym każdy następny taki program o wartości co najmniej kilkudziesięciu mld USD może być kwestią egzystencjalną dla tych spółek. / Grafika: Lockheed Martin

Co najmniej jeden pełnowymiarowy samolot miał zostać zaprojektowany i zbudowany w tajemnicy przed opinią publiczną. W tajemnicy przeprowadzono też jego oblot. Ostatnimi demonstratorami samolotów wielozadaniowych, jakie oblatano w USA, były: Boeing X-32 (18 września 2000) i Lockheed Martin X-35 (24 października 2000)/ Opracowano je w ramach programu JSF (Joint Strike Fighter). Z uwagi na fakt, iż program NGAD znajduje się we wczesnej fazie, nikt nie oczekiwał, że demonstrator technologii zostanie zbudowany tak szybko. 

Dr Will Roper powiedział portalowi Defense News, który jako pierwszy poinformował o wydarzeniu, że zbudowano pełnowymiarowy demonstrator zdolny do lotu, który już pobił rekordy w tym zakresie. Dodał, że USA są gotowe rozpocząć budowę samolotu nowej generacji w sposób, jaki nigdy wcześniej nie miał miejsce. Oblot miał nastąpić w rok, po tym jak zakończono analizę alternatywnych koncepcji. Następnie wykonano komputerowy model statku powietrznego (tzw. cyfrowego bliźniaka). Sama budowa demonstratora została zrealizowana z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii i technik produkcyjnych, w tym komputerowego wspomagania prac inżynierskich (CAE, Computer Aided Engineering). Na pytanie, jak szybko mógłby powstać prototyp nowego samolotu, Roper odpowiedział, że całkiem szybko. 

Plany dotyczące wielkości produkcji, szacowanych kosztów i harmonogramu prac nad nowym samolotem wielozadaniowym mają zostać zatwierdzone najwcześniej w roku fiskalnym 2022, a więc po 1 października 2021. 

Zatwierdzony lub nie ma zostać także model rozwojowo-produkcyjny, tzw. Digital Century Series, nawiązujący do określenia Century Series, odnoszącego się do kolejnych samolotów bojowych wprowadzanych do służby w krótkim czasie od lat 50. XX wieku: North American F-100 Super Sabre, McDonnell F-101 Voodoo, Convair F-102 Delta Dagger, Lockheed F-104 Starfighter, Republic F-105 Thunderchief i Convair F-106 Delta Dart. Koncepcja taka została przedstawiona już we wrześniu ub. r. 

W lutym 2016 Northrop Grumman zaprezentował własną koncepcję samolotu wielozadaniowego 6. generacji. / Grafika: Northrop Grumman

W lutym 2016 Northrop Grumman zaprezentował własną koncepcję samolotu wielozadaniowego 6. generacji. / Grafika: Northrop Grumman

W opublikowanym właśnie dokumencie pt. Take the Red Pill: The New Digital Acquisition Reality, dr Roper wskazał, że dla USAF puntem zwrotnym jest moment, w którym samolot osiągnie wiek około 15 lat. W tym czasie koszty eksploatacyjne zaczynają wzrastać o 3-7% każdego kolejnego roku. Dlatego pewnym rozwiązaniem jest zakup nowych samolotów, podobnie jak w czasach zimnej wojny, gdy nowe modele zastępowały starsze w stosunkowo krótkich odstępach czasu. 

Obecnie celem USAF jest obniżenie kosztów opracowania i wdrożenia nowego samolotu o 10% w porównaniu z F-22A Raptor czy F-35A Lightning II. Może to nastąpić, gdy cykl eksploatacji wyniesie np. 16 zamiast 30 lat (przed osiągnięciem nalotu około 3,5 tys. godzin), po którym wymagana jest modernizacja statku powietrznego. W takim przypadku można by zamawiać kolejne partie 50-80 samolotów co osiem lat. Przewiduje się, że w rezultacie udałoby się osiągnąć 25-procentowe obniżenie kosztów prac badawczo-rozwojowych, 18-procentowe obniżenie kosztów produkcyjnych, a także 79-procentowe obniżenie kosztów modernizacyjnych obecnej floty. 

Analiza 

Podczas konferencji Air, Space & Cyber Conference 2020 nie ujawniono dalszych szczegółów dotyczących nowego samolotu, w tym kształtu kadłuba, producenta, czy miejsca i czasu oblotu. W  ostatnich latach koncepcje dotyczące wyglądu samolotu wielozadaniowego 6. generacji prezentowały m.in. Lockheed Martin, Boeing czy Northrop Grumman. 

Co istotne program NGAD, realizowany przez wojska lotnicze USA (US Air Force, USAF), został rozdzielony z programem o tym samym kryptonimie (lub też F/A-XX), który jest prowadzony przez marynarkę wojenna (US Navy). 7 maja br. dowództwo NAVAIR (Naval Air Systems Command) utworzyło w tym celu biuro programowe PMA-230 NGAD (Następca Super Hornetów w US Navy, 2020-08-21). 

We wszystkich trzech koncepcjach zaprezentowanych przez amerykański przemysł, cechami wspólnymi są konstrukcja bezogonowa w układzie latającego skrzydła lub skrzydła rozmytego – i są to, co istotne, samoloty załogowe. / Grafika: Boeing

We wszystkich trzech koncepcjach zaprezentowanych przez amerykański przemysł, cechami wspólnymi są konstrukcja bezogonowa w układzie latającego skrzydła lub skrzydła rozmytego – i są to, co istotne, samoloty załogowe. / Grafika: Boeing

Warto też przypomnieć harmonogramy prac przy konkurencyjnych konstrukcjach nowej generacji w państwach uważanych za potencjalnych przeciwników USA. W lutym ub. r. Wang Haifeng, główny konstruktor chińskiego 611. Instytutu Badawczo-Rozwojowego informował, że samolot J-XX  zostanie opracowany w Chinach do 2035. Z kolei proponowany przez rosyjskie biuro konstrukcyjne RSK MiG samolot o nazwie MiG-41 (w ramach programu PAK DP) mógłby powstać w drugiej połowie lat 20., jednak jak uczą wcześniejsze deklaracje z tego państwa – ramy czasowe należy brać z dużą rezerwą (Chiński myśliwiec 6. generacji, 2019-02-18). 

W państwach sojuszniczych bądź przyjaznych USA powstają trzy projekty, które można uznać za tożsame generacyjnie z NGAD. Demonstrator brytyjsko-szwedzko-włoskiego Tempesta ma zostać oblatany do 2025, a niemiecko-francusko-hiszpański NGF (New Generation Fighter), powstający w ramach programu FCAS (Future Combat Air System), w 2026. Z kolei od 2030 oczekiwane są dostawy, już gotowych, japońskich samolotów tej klasy, które powstaną w ramach programu F-X. Własny program, oznaczony jako Advanced Defense Fighter, w sierpniu 2019 ogłosił Tajwan (Partnerstwo Rolls-Royce z Reaction Engines, 2020-08-23, Postępy w programie FCAS, 2020-02-14, Zwrot akcji w japońskim programie F-X, 2020-03-29).